Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ trì phiên họp
Giữ ổn định và thí điểm thi trên máy tính
Tại cuộc họp, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã báo cáo dự thảo đề xuất phương án thi sau 2020 của Bộ. Theo ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, phương án này được xây dựng trên căn cứ là các quy định trong các Nghị quyết trung ương số 29, Kết luật số 51-KL/TW (năm 2019) của Ban Bí thư, Nghị quyết số 44 năm 2014 của Chính phủ, Luật Giáo dục 2019 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.
Nguyên tắc xây dựng phương án đảm bảo tính ổn định của lộ trình đổi mới thi/tuyển sinh, không gây xáo trộn đối với việc dạy và học của giáo viên, học sinh, không gây bức xúc xã hội. Phương án này vừa kế thừa kết quả đã đạt được trong tổ chức kỳ thi THPT quốc gia giai đoạn 2015-2020 vừa đồng bộ với lộ trình triển khai chương trình GDPT mới và lộ trình tự chủ của các cơ sở giáo dục đào tạo. Đề xuất này còn ứng dụng hiệu quả các thành tựu của khoa học đo lường và đánh giá trong giáo dục, áp dụng lý thuyết khảo thí hiện đại và ứng dụng tối đa thế mạnh của công nghệ thông tin trong tổ chức thi, từng bước tiếp cận xu hướng thi/tuyển sinh của các nước trên thế giới.
Toàn cảnh phiên họp
Mục tiêu của phương án thi mà Bộ GD&ĐT đề xuất là tổ chức kỳ thi gọn nhẹ, giảm áp lực, tốn kém, bảo đảm độ tin cậy. Kỳ thi dùng để đánh giá kết quả học tập ở bậc học THPT theo chuẩn kiến thức, kỹ năng của chương trình và hướng tới đánh giá phẩm chất, năng lực của người học, từ đó tác động tích cực trở lại đổi mới quá trình đổi mới phương pháp dạy - học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Kết quả này đồng thời dùng để xét công nhận tốt nghiệp THPT, cung cấp dữ liệu đáng tin cậy cho các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp tham khảo sử dụng trong tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.
Các học sinh hoàn thành chương trình lớp 12, nếu đáp ứng các quy định của Bộ GD&ĐT thì được Hiệu trưởng trường THPT (hoặc giám đốc Trung tâm giáo dục thường xuyên) cấp Giấy chứng nhận hoàn thành chương trình THPT; nếu có nhu cầu dự thi để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT sẽ được tham gia kỳ thi THPT quốc gia. Nội dung thi nằm trong chương trình THPT hiện hành, chủ yếu là chương trình lớp 12.
Ông Mai Văn Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) báo cáo đề xuất phương án thi THPT quốc gia sau năm 2020
Phương thức thi được đề xuất là tổ chức thi trên giấy như hiện nay, đồng thời chuẩn bị các điều kiện để tổ chức thi trên máy tính theo lộ trình đảm bảo tính khả thi. Đối với phương thức tổ chức thi trên máy tính, thí sinh có thể tham gia dự thi một số đợt trong năm tại các địa điểm của các tổ chức khảo thí độc lập đáp ứng theo quy định của Bộ GD&ĐT. Kết quả của đợt thi trên máy tính nào cao nhất sẽ được lựa chọn sử dụng để xét công nhận tốt nghiệp THPT và có thể được các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp tham khảo, sử dụng trong tuyển sinh (nếu có nhu cầu).
Lộ trình triển khai giai đoạn 2021-2025, Bộ GD&ĐT đề xuất cơ bản giữ ổn định như kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, thực hiện một số điều chỉnh cho phù hợp với thực tế phương thức tổ chức thi. Đặc biệt giai đoạn này, Bộ sẽ thí điểm tổ chức thi trên máy tính để từng bước áp dụng phương thức thi này phù hợp với thực tiễn điều kiện kinh tế -xã hội của đất nước, phù hợp với điều kiện thụ hưởng giáo dục và cách tiếp cận công nghệ thông tin của học sinh.
Giảm bớt sự can thiệp của con người - đưa công nghệ vào kỳ thi
Nhìn nhận về kỳ thi THPT quốc giai đoạn vừa qua, ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhận định, trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đổi mới thi cử là vấn đề nóng và khó. Sau nhiều năm trăn trở, thực hiện từng bước, từ năm 2015 đến nay, ngành Giáo dục đã làm theo lộ trình khá thận trọng và kết quả đạt được là tích cực, đáng mừng. Dù năm 2018, tiêu cực xảy ra ở một số địa phương nhưng không thể vì thế mà đánh giá thiếu khách quan về đổi mới thi cử nói riêng, đổi mới giáo dục nói chung, từ đó phủ nhận nỗ lực chung của xã hội và ngành Giáo dục.
Ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam
Về phương án thi sau 2020, theo ông Lợi, ngay từ bây giờ cần chuẩn bị chu đáo nhất cho lộ trình năm 2020 từng bước tổ chức thi trên máy tính. Trong khi thực hiện, phải đặc biệt quan tâm đến sự chênh lệch phát triển các vùng miền, tính toán từng bước cẩn trọng, có lộ trình hợp lý để tránh xáo trộn không cần thiết. Bên cạnh nhấn mạnh xây dựng ngân hàng đề thi, ông Hồ Quang Lợi đồng thời lưu ý về hạ tầng công nghệ, trong đó cố gắng huy động các nguồn lực trong xã hội, đặc biệt là doanh nghiệp.
Khẳng định việc đưa công nghệ vào kỳ thi là cần thiết và không thể chậm trễ, GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, cho dù kỳ thi những năm trước đã tốt rồi nhưng nếu từ năm 2021 vẫn thi như hiện nay sẽ lạc hậu. “Giáo dục số hóa, mang tính mở, hoàn toàn có thể thi theo hình thức chắc chắn hơn, thi xong đã chấm xong rồi. Một hệ thống giáo dục kỹ thuật số, nhà trường thông minh không chấp nhận cách thi thiếu sự hỗ trợ của công nghệ” - ông Dong bày tỏ quan điểm.
TS Lê Thống Nhất
Nhìn nhận từ khía cạnh giảm bớt sự can thiệp của con người, cũng là để hạn chế tối đa tiêu cực, TS Lê Thống Nhất khẳng định “dứt khoát phải đưa công nghệ vào kỳ thi”. Theo ông Nhất, xu hướng các nước trên thế giới đều phấn đấu kỳ thi không tiêu cực, không phụ thuộc vào con người, để làm được điều đó, chỉ còn cách duy nhất là dùng công nghệ.
Ông Nhất đề xuất việc đưa công nghệ vào kỳ thi phải được làm các sớm càng tốt, trước hết có thể làm thí điểm và huy động sự tham gia của các doanh nghiệp công nghệ thông tin vào quá trình thực hiện. Đây cũng là quan điểm của ông Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Bộ GD&ĐT).
Đồng tình với phương án đưa công nghệ vào kỳ thi nhưng phải có lộ trình và có tính toán tới điều kiện của các vùng miền khác nhau, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM nhận định: “Mấy năm nay chúng ta áp dụng công nghệ rất nhiều nhưng không nên duy ý chí bởi có những vùng sâu, vùng xa còn rất khó khăn. Nếu áp dụng hình thức thi trên máy tính thì chúng ta phải tính đến yếu tố này và chấp nhận sẽ vẫn có một bộ phận học sinh làm bài thi trên giấy. Mục tiêu lớn nhất của kỳ thi là tạo thuận lợi tối đa cho thí sinh, phụ huynh”.
GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
“Chúng ta đang ở thời đại 4.0 nhưng ở trên đất nước Việt Nam. Việc đưa công nghệ vào thi cử là đương nhiên nhưng ở những nơi phên dậu Tổ quốc thì chưa áp dụng ngay được. Việc có lộ trình triển khai thi trên máy tính là cần thiết. Chúng ta phải thí điểm và đánh giá nghiêm túc phương thức này để triển khai phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước” - GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ.
Khẳng định sự ủng hộ đối với việc áp dụng hình thức thi trên máy tính, PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng Đại học Bách Khoa Hà Nội cho rằng hình thức thi trên máy tính cần thí điểm ở một số nơi đủ điều kiện, học sinh đã được làm quen, sau đó tiến hành đánh giá, rút kinh nghiệm, trước khi mở rộng. “Nếu đến năm 2025, chúng ta cơ bản áp dụng thi trên máy tính thì đó là thành công lớn mà nhiều nước chưa làm được” - ông Sơn cho hay.
Ngân hàng đề thi và các điều kiện thực hiện
Ủng hộ dự thảo phương án của Bộ GD&ĐT, nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nhận định, dự thảo phương án đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục, giảm áp lực cho xã hội rất lớn cả về tư tưởng, kinh tế; đảm bảo khách quan, học sinh học toàn diện, không học tủ học lệch.
“Nhưng để triển khai cần chuẩn bị về địa điểm thi, hạ tầng, trang thiết bị. Cùng với đó là xây dựng ngân hàng đề - đây là việc khó, cần huy động trí tuệ rộng rãi của các chuyên gia, giáo viên, ngay cả học sinh vừa tốt nghiệp, học sinh giỏi đã qua các kỳ thi, không nên chỉ gói gọn trong các thầy cô. Ngoài ra, với đề xuất phương án thi THPT sau 2020, Bộ GD&ĐT cần chuẩn bị tốt năng lực của đội ngũ nhân sự tham gia làm thi, cân nhắc vai trò của Bộ và địa phương trong tổ chức kỳ thi” - Bà Doan nhấn mạnh.
Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam
Việc tiếp tục tổ chức thi THPT quốc gia với phương án cơ bản như năm 2019 và song song thí điểm để tiến tới thi trên máy tính, thi nhiều đợt, tại nhiều điểm được ông Nguyễn Thanh Long, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương đánh giá tốt. Tuy nhiên ông và nhiều đại biểu cho rằng, Bộ GD&ĐT cần đổi mới và sớm hoàn thiện ngân hàng đề thi trắc nghiệm chuẩn hóa. Bộ đồng thời xây dựng phương pháp đánh giá năng lực, phẩm chất cho học sinh để từng bước áp dụng cho chương trình GDPT mới.
Chủ trương đổi mới thi THPT quốc gia nhận được sự đồng tình của GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình GDPT mới. Bởi lẽ, muốn thực hiện chương trình GDPT 2018 chuyển từ nền giáo dục nặng về kiến thức sang giáo dục phát triển toàn diện năng lực phẩm, chất của người học thì thi cử buộc phải đổi mới. Theo đó, đề thi phải được ra theo hướng đánh giá được năng lực, phẩm chất của học sinh. Cách thi trên giấy như hiện nay khó đánh giá được hết các năng lực cần thiết, ví dụ năng lực nghe - nói của môn Ngoại ngữ sẽ không thể đánh giá được bằng bài thi trên giấy. Thi trên máy tính do đó là phương án tối ưu.
Ông Nguyễn Thanh Long, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
Cho rằng ngân hàng đề thi là vấn đề khó nhất, bởi kiểm định độ khó và tin cậy của câu hỏi rất phức tạp, ông Lê Đông Phương, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhìn nhận, đây là trọng tâm cần được đầu tư thêm nhiều nữa khi triển khai phương án thi THPT trong giai đoạn tiếp theo.
PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa 13 cũng ủng hộ việc trong giai đoạn tới sẽ cơ bản giữ ổn định kỳ thi THPT quốc gia như năm 2019. Tuy nhiên, bà cho rằng, Bộ GD&ĐT cần có thêm các phương thức nhằm đảm bảo kỳ thi được diễn ra nghiêm túc, an toàn, khách quan.
Tạo điều kiện tối đa cho học sinh
Lắng nghe ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết sẽ tiếp thu và chỉnh sửa để hoàn thiện đề xuất phương án thi sau 2020. Phương án này được tính toán cẩn trọng, cân nhắc kỹ lưỡng, có căn cứ chắc chắn và lộ trình phù hợp với tình hình thực tế của đất nước. Theo đó, ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa sẽ được Bộ GD&ĐT sẽ tăng cường về số lượng và đảm bảo chất lượng. Giai đoạn ban đầu sẽ thi trên giấy và trên máy tính nhưng từng bước sẽ tăng dần thi trên máy tính để tiệm cận xu hướng thế giới.
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát biểu tại phiên họp
Cho rằng, hạ tầng kỹ thuật, phầm mềm không phải điều quá khó trong tổ chức thi trên máy tính. Tuy nhiên, hệ thống vận hành cần được tính toán kỹ lưỡng để tránh các vấn đề có thể xảy ra. “Không máy móc nào thay thế được con người, máy tính tốt, phần mềm tốt nhưng đội ngũ cán bộ không được chuẩn bị tốt, tâm thế tốt, kỹ thuật tốt thì vẫn có thể dẫn đến những sai sót, sự cố đáng tiếc. Năng lực tổ chức thi của các cán bộ là điều chúng tôi đặc biệt quan tâm và tới đây sẽ tăng cường chất lượng đội ngũ khảo thí” - Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam một lần nữa đánh giá cao những điểm đã đạt được của kỳ thi THPT quốc gia sau 5 năm thực hiện đổi mới theo tinh thần Nghị quyết 29. Cụ thể như việc đánh giá kết quả học tập của học sinh khách quan, trung thực hơn; cơ hội vào học đại học, cao đẳng của thí sinh mở rộng hơn, phù hợp với nguyện vọng hơn; học sinh bớt học tủ, học lệch, bớt lò luyện thi; giảm đáng kể áp lực cho học sinh, gia đình học sinh và xã hội; việc thi trắc nghiệm gắn với đổi mới phương pháp dạy học.
Về xây dựng phương án thi cho giai đoạn sau năm 2020, theo Phó Thủ tướng, cần phải làm rất chắc chắn và tích cực. Các ý kiến tại phiên họp đều cho rằng, phương án thi hiện nay cơ bản là tốt, nên tiếp tục, nhưng có cải tiến cần thiết để phù hợp với lộ trình tự chủ đại học, đổi mới dạy học ở phổ thông, đổi mới công tác dạy nghề, phân luồng và xa hơn nữa là đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; đổi mới theo hướng tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp với xu thế để làm giảm sự can thiệp không cần thiết của con người.
Với việc thi trên máy tính, Phó Thủ tướng cho rằng cần phải có lộ trình để thực hiện, làm thận trọng trên quy mô nhỏ để đánh giá và có lộ trình mở rộng dần. “Tinh thần là tạo điều kiện tối đa cho các cháu, không có chuyện các cháu chưa quen với máy tính lại phải thi máy tính hay dùng loại máy tính này nhưng thi trên loại máy tính khác” - Phó Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT phải bảo đảm tiến độ chuẩn hoá, cập nhật, mở rộng ngân hàng đề thi, không vì lý do này mà trì hoãn lộ trình tổ chức thi trên máy tính. “Sau cuộc họp hôm nay, Bộ GD&ĐT cần tiếp tục có các cuộc làm việc, tham khảo, tiếp thu góp ý của các chuyên gia, nhà khoa học để xây dựng phương án và phải lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân trước khi trình Chính phủ” - Phó Thủ tướng yêu cầu.
